Als je net een laesie hebt en revalideert, wordt er als het goed is tijdens de revalidatie aandacht besteed aan het thema seksualiteit. Wennen aan en je verzoenen met je nieuwe lijf vormt een wezenlijk onderdeel van revalidatie. Aanraking kan daarbij helpen. Door bewust je lichaam opnieuw te verkennen, bouw je er een nieuwe relatie mee op. Wanneer je dit samen met je eventuele partner doet, kan dit de start zijn van nieuwe intieme ervaringen. Als je er uiteindelijk in slaagt om weer met je lichaam vertrouwd te zijn, is de kans groot dat je weer meer open staat voor seks en intimiteit. Neem vooral de tijd om aan de nieuwe situatie te wennen.

Het verschilt heel erg hoe mensen met een dwars- of caudalaesie op langere termijn vormgeven aan hun seksleven. Hoe dat gaat, hangt natuurlijk ook af van de lichamelijke beperkingen. Het komt voor dat partners seks laten voor wat het is en niet meer vrijen, al blijft intimiteit vaak wel belangrijk: elkaar aanraken en aankijken, vertrouwd zijn met elkaar en bijvoorbeeld tegen elkaar aan liggen in bed. Mensen die wel de draad weer oppakken en seksueel actief worden, hebben vaak een overstap gemaakt van ‘doelgericht’ naar meer ‘pleziergericht’ vrijen. De nadruk ligt dan bijvoorbeeld minder op een orgasme en meer op het genot van de aanraking.

Er zijn talloze manieren om van seks en lichamelijke intimiteit te genieten. Meestal ontdekken we er gedurende ons leven maar een paar en we experimenteren meestal niet zo met andere mogelijkheden om seksuele opwinding te ervaren. Mensen zijn gewoontedieren en vaak zijn we gewend om op een bepaalde manier te vrijen. Maar als je lichaam hapert en je wilt toch het voor jou bekende patroon volgen, en dat lukt niet meer, kan dat zorgen voor frustratie, verdriet en boosheid. Daardoor kun je steeds meer verwijderd raken van wat seks eigenlijk hoort te zijn: een fijne ervaring.

Vaak helpt het als twee partners de situatie rond seks met humor en relativering tegemoet treden, inventief zijn en open staan voor elkaar. Het komt zelfs voor dat mensen vertellen dat hun seksleven alleen maar beter is geworden. Vaak is er wel tijd nodig voordat je oude gewoontes kunt loslaten en nieuwe manieren van vrijen kunt gaan ontdekken. Het kan maanden maar ook jaren duren voordat je zover bent.

Als je een relatie hebt, verandert die onherroepelijk door een dwarslaesie of caudalaesie. De relatie kan hechter worden, maar er kan ook ongelijkwaardigheid ontstaan omdat de één in bepaalde dingen afhankelijk is geworden van de ander. Voor intimiteit en seksualiteit is een gelijkwaardig en wederkerig contact tussen de partners een voorwaarde. Om het evenwicht in de relatie te hervinden is het belangrijk om met elkaar te blijven praten, ook als het gaat over veranderde seksualiteit. Vertel waar je last van hebt, waar je bang voor bent en wat je wilt. Vraag ook aan je partner hoe dingen voor hem of haar zijn. Als je alle twee opent bent, kun je elkaar beter begrijpen en samen zoeken naar wat je zou willen. Mocht nou blijken dat je er samen toch niet goed uit komt, dan kun je ook hulp zoeken: zie hieronder.

Veel mensen hebben het idee in hun hoofd dat seks spontaan hoort te gebeuren, maar dat is meestal lastig wanneer je een laesie hebt. In de praktijk is het vaak handiger als je wél een beetje plant en er tijd voor reserveert. Het grote voordeel is dat je je dan kunt voorbereiden, bijvoorbeeld bij de planning van je lichaamsverzorging, continentie-maatregelen, erectiemedicatie en pijnmedicatie. Ook kun je zorgen dat je niet te moe bent, passende kleding uitkiest, een fijne ruimte hebt, enzovoort.

Een goede algemene website is www.seksualiteit.nl van Rutgers. Op die site kun je onder meer praktijkoefeningen vinden, zoals een streeloefening of de oefeningen ‘wat zijn jouw fijne plekjes?’ en ‘maak een erotisch lijstje’.

Een site die gaat over seksualiteit als je lichamelijke beperkingen hebt, is www.sickandsex.nl. Deze site is een initiatief van Henk Elzevier, uroloog en seksuoloog bij het Leids UMC. Er is ook een deel over het onderwerp ‘dwarslaesie en seks’. Hier staat onder meer een film waarin seksuoloog Jim Bender zeven uitdagingen rond intimiteit en seks bespreekt.

Het kan helpen om met mensen uit je omgeving te praten over de dingen die je bezighouden. Dat geldt dus ook voor seksualiteit. Nou is seks niet voor iedereen een eenvoudig onderwerp en de meeste mensen weten natuurlijk ook niet hoe het is om een laesie te hebben. Ze kunnen dus niet uit ervaring reageren. Mensen die zelf een laesie hebben, kunnen dat wel. Als je wilt praten met een lotgenoot, kun je aan de ervaringsdeskundige van een in laesies gespecialiseerd revalidatiecentrum vragen of die je in contact kan brengen met iemand. Bij die centra zijn leden van Dwarslaesie Organisatie Nederland als vrijwilliger beschikbaar.

Niemand kan voor een ander bepalen wat een goed seksleven is. Het voornaamste is dat je zelf tevreden bent met de situatie en je eventuele partner ook. Als je niet tevreden bent en denkt dat er misschien verbetering mogelijk is, is het goed om advies te vragen aan een deskundige. Je kunt aankloppen bij je eigen revalidatiearts of als je die nog niet hebt bij een in laesies gespecialiseerd revalidatiecentrum. De revalidatiearts kan adviseren en vaak is ook een seksuoloog, consulent seksuele gezondheid of intimiteitsverpleegkundige verbonden aan het behandelteam. Zij hebben veel kennis over veranderingen, zorgen en problemen op seksueel gebied en over mogelijke oplossingen.