Ongeveer 60 tot 70% van de mensen met een dwarslaesie of een caudalaesie ervaart pijn.  Er kunnen verschillende soorten pijn voorkomen. Een veel voorkomende pijn is de neurogene of neuropathische pijn.  Deze pijn wordt veroorzaakt door schade aan het zenuwstelsel zelf. Neurogene pijn kan zeer heftig zijn. Tastprikkels kunnen als pijnprikkels worden waargenomen. Zeer lichte prikkels kunnen heel hevig worden. Zelfs het aanraken, wind en tocht kunnen pijn veroorzaken. Neuropathische pijn is er steeds maar hoe erg die pijn is, wisselt geregeld. Soms komt het in aanvallen voor.

Er zijn verschillende behandelingen voor neurogene pijn mogelijk. Wat de effecten van deze  behandelingen op de pijnervaring zijn, verschilt per mens. De revalidatiearts zal alle mogelijke behandelingen met je bespreken. Soms verwijst de revalidatiearts door naar andere zorgverleners voor de behandeling van de pijn.

Het is niet bekend welke medicatie bij neuropathische pijn het beste is. Er zijn verschillende soorten medicijnen beschikbaar:

• Anti-epileptica;
• Anti-depressiva;
• Morfine preparaten;
• Overige medicatie.

Veelal krijg je als eerste een anti-epileptica. Het gaat dan om bijvoorbeeld gabapentine of pregabaline. Wanneer deze medicijnen weinig resultaat hebben of  veel bijwerkingen geven, kan ook anti-depressiva of morfine gegeven worden. Het gaat dan bijvoorbeeld om amitriptyline (anti-depressiva) of om tramadol (morfine). Een behandeling met lamotrigine (anti-epileptica) wordt eventueel ook gegeven. De meeste medicijnen zijn in tabletvorm of capsulevorm. In sommige gevallen kan men pijnstillers toedienen via een pomp in het vloeibare gedeelte dat het ruggenmerg omringt (intrathecale pijnbestrijding). Ook zijn er pijnstillende crèmes.

Of een medicijn effect heeft, kan de patiënt aangeven door vooraf en circa 6 weken ná het gebruik van de medicatie een pijnvragenlijst in te vullen. Veel medicijnen hebben echter bijwerkingen of zijn verslavend. Deze bijwerkingen verschillen per patiënt en per medicatie. Het kan gaan om bijvoorbeeld vermoeidheid, oedeem, duizeligheid, slaperigheid, jeuk, droge mond, constipatie, misselijkheid, toename spasticiteit, moeite met legen van blaas en darm. De patiënt en de arts zullen samen nagaan of bij weinig effect of veel bijwerkingen, de behandeling doorgezet of gestopt moet worden of dat de dosering aangepast moet worden.

Voordelen

• Het is makkelijk te doseren.
• In de meeste gevallen vermindert de medicatie de pijn.

Nadelen

• Het gebruik van medicatie is mogelijk verslavend.
• Veelal zijn er bijwerkingen. Welke bijwerkingen er zijn, verschilt per medicijn.
• Het kan invloed hebben op autorijden.
• Eerst moet er voldoende van de werkzame stof in het lichaam opgebouwd worden (spiegels) voordat het werkt.
• Het effect is vaak tijdelijk.
• Soms gaat het om veel medicijnen per dag.
• Sommige medicatie is relatief duur.
• Niet iedere patiënt heeft er baat bij.

Gespreksbegeleiding en ondersteuning kunnen helpen bij het beter leren omgaan met pijn.

Andere methoden zijn onder andere hypnose en ontspanningstechnieken. Een behandelprogramma met educatieve, cognitieve gedragstherapeutische elementen, sportworkshops en ontspanningsoefeningen blijkt positief te werken op de ervaring van chronische neuropathische pijn [2]. Deze effecten werken ook op lange termijn.

Voordelen

• De behandeling kan een positief effect hebben op de pijn, ook op langere termijn.
• De behandeling heeft veelal geen bijwerkingen.

Nadelen

• De behandeling kan confronterend zijn voor patiënten.
• Het gaat veelal om meerdere sessies over een langere periode.
• Niet iedere patiënt heeft er baat bij.

Neurostimulatie is het verminderen van pijnklachten door elektrische stimulering van zenuwen. De elektrische pulsen verhinderen dat pijnsignalen de hersenen bereiken, waardoor het gevoel van pijn wordt verlicht. Er zijn twee methoden van neurostimulatie:

• Transcutane Elektrische Zenuw Stimulatie (TENS).
  Dit is een uitwendige vorm van neurostimulatie. De pijnbehandeling vindt plaats door middel van elektrische pulsen, die via plakelektroden op de huid worden doorgegeven aan zenuwbanen.
• Epidurale Spinale Electro Stimulatie (ESES) of Spinal Cord Stimulation (SCS).
  Dit is een inwendige vorm van neurostimulatie op het ruggenmerg. Via een chirurgische ingreep wordt de neurostimulator in het lichaam gebracht. De neurostimulator geeft elektrische pulsen door aan de zenuwbanen.

Voordelen

• De behandeling is veilig en makkelijk uit te voeren.
• Neurostimulatie heeft geen nadelige bijwerkingen.

Nadelen

• Bij ESES/SCS is kleine operatie onder plaatselijke verdoving nodig. Er kunnen hierbij complicaties optreden (infectie, bloeding en pijn op plaats van inbreng).
• Neurostimulatie is een relatief dure behandeling.
• Niet iedere patiënt heeft er baat bij.

De langdurige pijn kan in het uiterste geval ook behandeld worden door een meer ingrijpende operatie zoals bijvoorbeeld een operatie waarbij de zenuwwortels worden weggebrand.

Voordelen

• Direct na de operatie treedt verlichting van de pijn op.

Nadelen

• Er zijn risico’s van de operatie (bijvoorbeeld een infectie).
• Er is kans op terugkeer van de pijn.

Naast reguliere behandelingen zijn er ook andere behandelingen mogelijk. Ook voor deze behandelingen geldt dat er naast voordelen ook nadelen zijn. Voorbeelden van andere behandelingen zijn:

Acupunctuur
Dit is een geneeswijze waarbij naalden op bepaalde punten in het onderhuids bindweefsel gestoken worden. P(E)NS percutane (electro) neurostimulatie is een moderne variant van oosterse acupunctuur. Het effect van deze behandeling varieert per patiënt. Bij sommige patiënten werkt het, bij andere patiënten niet [3].

Voordelen

• De behandeling heeft soms een positief effect.

Nadelen

• Er kunnen bijwerkingen optreden (bijvoorbeeld lokale bloeduitstorting).
• Mogelijk wordt de behandeling niet vergoed door de zorgverzekeraar.
• Niet iedere patiënt heeft er baat bij.

Medicinale cannabis

In Nederland kan medicinale cannabis legaal in poedervorm bij de apotheek verkregen worden (Bedrolite, Bediol). Wietolie is ook verkrijgbaar. Andere toedieningsvormen zijn niet legaal. Cannabis is zeer werkzaam tegen pijn. Het nadeel van cannabis is gevaar voor verslaving en toenemende desocialisatie. Medicinale cannabis wordt vaak alleen voorgeschreven als andere medicijnen en/of behandelingen niet werken.

Voordelen

• De behandeling is effectief.
• De behandeling werkt snel; bij inhalatie binnen enkele minuten, bij gebruik in de thee binnen een half tot anderhalf uur.

Nadelen

• Er is gevaar voor verslaving en toenemende desocialisatie.
• Er kunnen verschillende bijwerkingen optreden: bijvoorbeeld versterking psychische klachten, rusteloosheid en duizeligheid.
• De behandeling wordt mogelijk niet vergoed door de zorgverzekeraar.