Het kan gebeuren dat alles je teveel wordt en je leven een periode als grijs, somber en betekenisloos aanvoelt. De kans op depressieve gevoelens of zelfs een echte depressie is groter dan bij mensen zonder beperking. Een depressie kan een tijd onopgemerkt blijven. Zowel voor jezelf als voor je omgeving. Het is dan ook belangrijk om depressieve klachten te herkennen en tijdig hulp te zoeken. Een depressie beïnvloedt je hele leven: je gedachten, gevoelens, je fysieke gezondheid, je dagelijkse activiteiten en je omgang met anderen. Wanneer je denkt dat dit nu eenmaal hoort bij ouder worden met een lichamelijke beperking en niet te vermijden is, heb je het mis. Wees alert op dit proces bij jezelf zodat je tijdig naar oplossingen gaat zoeken, alleen of samen met anderen.
Symptomen
Herken je de volgende combinatie van symptomen? Dan is de kans groot dat je te maken hebt met een depressieve reactie.
- Geen plezier meer hebben in de dingen die je doet, belangstelling verliezen voor activiteiten en de buitenwereld.
- Vermindering van eetlust, slecht slapen, je futloos voelen, weinig energie hebben, je minder kunnen concentreren, slecht kunnen onthouden, moeilijker tot besluiten kunnen komen en vaker geïrriteerd zijn.
- Geen doelen meer hebben of betekenis meer kunnen ontlenen aan de dingen die je doet, je waardeloos voelen of wensen om dood te zijn.
Perioden van je neerslachtig voelen zijn normaal. Heb je gedurende een aantal weken achter elkaar bijna dagelijks een combinatie van bovenstaande symptomen? Dan is het tijd om erover te praten en hulp te zoeken, bijvoorbeeld bij je huisarts. Het negeren van deze symptomen en de gevoelens die erbij horen kunnen je depressieve klachten versterken.
Rouw in plaats van depressie
Depressie is een containerbegrip. We gebruiken hetzelfde woord voor lichte klachten tot zeer ernstige depressies. We verwarren depressie ook vaak met verdriet. Wanneer je een verdrietige periode hebt meegemaakt, omdat je bijvoorbeeld noodgedwongen je baan hebt moeten opgeven of een naaste hebt verloren, kun je na een half jaar nog verdriet voelen over het gemis. In zo’n geval gaat het niet om een depressie, maar om rouw. In deze periode kun je al wel geleerd hebben met je nieuwe situatie om te gaan. Dan is er sprake van veerkracht. Het vermogen om na tegenslag, verlies of verdriet overeind te krabbelen en je leven weer in eigen hand te nemen. Wat kun je zelf doen om je stemming te verbeteren?
- Regelmatig bewegen.
- Dagelijks naar buiten gaan.
- Voldoende slaap en een goed dagritme. Het helpt als je elke dag ongeveer op dezelfde tijd in en uit bed gaat.
- Goede voeding.
- Dingen doen waar je plezier aan beleeft of vroeger beleefd hebt.
- Deelnemen aan sociale activiteiten.
- Aan meditatie of mindfulness doen.
- Professionele hulp zoeken van bijvoorbeeld een psycholoog.
Veerkracht ontwikkelen
Passiviteit en boosheid zijn begrijpelijke reacties op de klachten die je ontwikkelt nu je ouder wordt. Ze helpen je echter niet. Uit onderzoek naar mensen met een lichamelijke beperking die ouder worden, blijkt veerkracht een belangrijke factor te zijn die je kan beschermen tegen depressieve klachten. We hebben niet altijd invloed op wat ons overkomt, maar wel invloed op onze reactie daarop. Veerkracht is het vermogen om te gaan met moeilijkheden, (onverwachte) tegenslagen en veranderingen. Het helpt om gebeurtenissen of veranderingen te accepteren. Het helpt om in beweging te komen en een oplossing te vinden. Veerkracht is niet iets wat je wel of niet hebt. Je kunt het verder ontwikkelen en versterken. Bijvoorbeeld door:
- Bij gebeurtenissen of veranderingen een optimistisch perspectief te kiezen, in plaats van te blijven hangen in passiviteit, boosheid of klagen.
- Gebruik te maken van je talenten en sterke kanten, in plaats van je vooral te richten op wat je niet kunt of op wat niet lukt.
- Aandacht te hebben voor alles waar je blij en tevreden van wordt, zoals kleine successen en overwinningen.
- Geloof, spiritualiteit of ander vormen van zingeving.
- Professionele hulp van bijvoorbeeld een psycholoog of maatschappelijk werker.
Veerkracht neemt toe naarmate je vaker tegenslagen tegenkomt en leert om hiermee om te gaan. Vaak helpt het om terug te kijken naar hoe je in het verleden op situaties gereageerd hebt om hiervan te leren. Door te leven met tegenslagen, ontwikkel je het vertrouwen dat je er mee om kunt gaan.
Ouder worden betekent ook (opnieuw) afscheid nemen van dingen die niet meer gaan als voorheen. Dat betekent omgaan met veranderingen. Dat is niet makkelijk, zeker als het om negatieve veranderingen gaat. Het is goed om te herkennen wat dit met je doet en te zoeken naar hoe je hier mee om kunt gaan.