Na een dwarslaesie of caudalaesie vertraagt de stofwisseling. Zeker wanneer er sprake is van een aanzienlijk verlies van spierfunctie. Een tragere stofwisseling betekent dat er minder calorieën worden verbrand. Hoeveel hangt af van de persoon en de aandoening. Mensen met een dwarslaesie hebben minder energie (calorieën) nodig dan mensen zonder fysieke beperking. En iemand met een hoge dwarslaesie weer minder dan iemand met een lage dwarslaesie of caudalaesie omdat de spiermassa kleiner is.

Het hebben van een dwarslaesie of caudalaesie gaat vaak gepaard met secundaire gezondheidsproblemen. De belangrijkste zijn problemen zoals vermoeidheid, blaasinfecties, chronische constipatie, osteoporose, pijn, overgewicht en cardiovasculaire aandoeningen. Deze kunnen toenemen naarmate je ouder wordt. Dit stelt extra eisen aan je voeding. Veranderen van voedingspatroon kan dan ook veel effect hebben op je gezondheid.

Probeer een gezond gewicht te handhaven. Wanneer je leeft met een dwarslaesie of caudalaesie ligt je gezonde gewicht – afhankelijk van de ernst van je laesie – lager vanwege verminderde spiermassa. Let dus goed op de balans tussen calorie inname en dat wat je lichaam nodig heeft. Volg de richtlijnen voor gezond eten en neem voeding uit alle voedselgroepen, zo krijg je alle voedingsstoffen binnen die je lichaam nodig heeft.

Meteen na het ontstaan van de dwarslaesie verliezen de meeste mensen lichaamsgewicht. Dit gewicht komt er echter al snel weer bij. In het algemeen geldt dat wanneer we ouder worden onze energiebehoefte minder wordt. Bij het ouder worden zal daarom je gewicht verder toenemen. Belangrijk daarom om je eetpatroon hier op aan te passen.

Uit verschillende internationale onderzoeken blijkt dat driekwart van de mensen met een dwarslaesie kampt met overgewicht. Dit geldt overigens ook voor andere groepen met andere fysieke beperkingen. Naast dat eetpatronen en leefstijl onder de hele bevolking zijn veranderd, geldt specifiek voor mensen met een dwarslaesie dat de stofwisseling vertraagt. Andere oorzaken van overgewicht zijn mogelijk van psychosociale aard door bijvoorbeeld het verlies van werk, depressie, gebrek aan motivatie om gezond te eten of de bijwerkingen van diverse medicijnen.

Ondergewicht

Afvallen is voor iedereen moeilijk, maar met een dwarslaesie of andere fysieke beperkingen geldt dat in het bijzonder. Doordat we beter weten hoe dat komt, weten we ook beter wat helpt om af te vallen. Maar het is een misverstand te denken dat het afvallen onmogelijk is, ook al heb je een fysieke beperking waardoor je minder beweegt. Je verliest makkelijker gewicht als je door beweging meer calorieën verbrandt. Maar hoe meer beweging, hoe meer afvallen is een mythe. Als je wilt afvallen is het belangrijkste van alles: je voedingspatroon aanpassen en minder eten. Dat is niet makkelijk, maar wel mogelijk.

Voor mensen die kunnen lopen geldt dat om 150 calorieën te verbranden met beweging het tempo snel genoeg moet zijn om de lichaamstemperatuur en de ademhaling iets te verhogen. Zo’n 30 minuten in stevige pas. Om hetzelfde aantal calorieën te verbranden wanneer het tempo lager is, is het nodig om langer te lopen.

Voor rolstoelgebruikers is dit moeilijker omdat de relatief kleinere spieren in de armen en schouders minder energie verbranden dan wanneer de benen worden gebruikt. Om 150 calorieën te verbranden is dan ongeveer 60 minuten rollend bewegen op goede snelheid nodig.

Lees meer over het stappenplan afvallen Maak je niet dik.

Aanpassen levensstijl

Probeer om een nieuwe gewoonte te ontwikkelen gericht op een rustiger levensstijl en een tragere stofwisseling. Leer wat je het beste kunt eten als je trek hebt en leer om te stoppen met eten voordat je vol raakt. Dit is een goede gewoonte die helpt het gewicht onder controle te houden. Belangrijk om te weten is dat hét dieet hiervoor niet bestaat. Verschillende personen hebben verschillende behoeften. Probeer uit wat voor jou het beste werkt.

Breng je eetpatroon en voeding ter sprake, wanneer je merkt dat het aan de aandacht ontsnapt van je behandelteam, zorgverlener of huisarts. Het kan helpen om samen met een deskundige kritisch naar je voedingspatroon te kijken. Je kunt een diëtiste raadplegen. Of een logopediste wanneer je problemen hebt met kauwen en slikken.

• Ontbijt is de belangrijkste maaltijd. In het algemeen: sla geen maaltijd over.
• Let op de voedingsetiketten en zorg voor voeding van goede kwaliteit.
• Ga veilig om met je voeding: let op houdbaarheidsdata, zorg dat het oppervlak waar je eten klaar maakt goed schoon is en bak vlees goed door.
• Weet dat onbewerkte basisvoeding het gezondst en het goedkoopst is.
• Experimenteer met nieuwe voeding en eet gevarieerd.
• Vermijd overgewicht.

Het is algemeen bekend dat je gezondheid en welbevinden in belangrijke mate afhankelijk zijn van het goed onderhouden van je lichamelijke fitheid en het actief deelnemen aan sociale en maatschappelijke activiteiten. Voor mensen met een dwarslaesie of caudalaesie vormt dit een extra grote uitdaging. Om belangstellenden te inspireren tot het zetten van stappen naar gezondere gewoontes en te informeren over hoe je dat kunt aanpakken, is op 19 november in samenwerking met DON een Webinar georganiseerd door de Stichting Special Heroes. Dwarslaesie revalidatiearts Willemijn Faber van Heliomare verzorgde daarbij bijgevoegde inleiding.

• Voedingscentrum
• Tips en trucs van mensen met een dwarslaesie (Engelstalig)
• Boek: The Sitting Chef, Annemarie Postma. Alles over de gevaren van lang zitten en wat je daar met voeding tegen kunt doen.
• Boek: Als eten even moeilijk is, Thea Spierings. ISBN 139789087241063
  Bevat recepten voor mensen met kauw- en slikproblemen.